فلوتاسيون يك روش فيزيكي شيميايي مكانيكي است وفرايند فلوتاسيون شامل آماده سازي كانيها با مواد شيميايي است. دراين آماده سازي سطح ذرات يك كاني مشخص، آبران ميشود. اين ذرات به حبابهاي هوا در سطح گل-آب (مخلوط آب وذرات كاني) چسبيده وتوسط آنها به سطح گل-آب حمل مي شوند. درسطح گلاب لايه اي از كف غني از ذرات كاني تشكيل ميشود. اين لايه كف از روي سطح گلاب جمع آوري ميشود،درحاليكه ذرات كاني يا كانيهاي ديگر در داخل گلاب باقي مي مانند. (در تصفيه اب هم اهميت دارد).
ازلحاظ نظري، اين روش را مي توان براي جدايش كاني هاي هر كانسنگي در شرايط خاص بكار برد. ذرات كاني بايد به اندازه كافي كوچك باشند تا بتوانند توسط حبابهاب هوا حمل شوند ونيز كانيهاي مختلف بايد ازهم جداشده باشند. (توجه:ذرات كوچكتر از ده ويا بيست ميكرون نرمه اند). كارايي روش فلوتاسيون براي ذرات نرمه بسيار محدود است. شرط لازم براي فرايند فلوتاسيون،اتصال ذرات كاني به حبابهاي هوا است به نحوي كه بتوانند همراه با حبابهاب هوا به سطح گلاب،جايي كه بتوان آنها را جدا وجمع آوري نمود،انتقال يابند.
◄ مراحل فلوتاسيون:
1-آسيا كردن مواد معمولا به روش تر تا ابعادي كه كاني هاي با ارزش از يكديگر وازكانيهاي باطله جدا يا آزاد شوند.
2-آماده سازي مواد به منظور ايجاد شرايط لازم براي اتصال كاني مطلوب به حبابهاي هوا
3-ايجاد يك جريان بالارونده از حبابهاي هوا در گلاب(مرحله هوادهي)
4-تشكيل يك لايه كف غني از ذرات كاني مطلوب روي سطح گلاب(كف سازي)
5-برداشت كف غني از ذرات كاني(كف گيري).
نكته:آسيا كردن جزو مراحل فلوتاسيون نمي باشد اما چون ميزان خرد كردن مواد اثر بسيار مهمي روي فرايند فلوتاسيون دارد، ذكرآن لازم است. مثلا توليد ذرات خيلي ريز نتيجه خردايش زياد بوده وذرات نرمه سطوح كاني ها را پوشانده ودر فرايند فلوتاسيون اختلال ايجاد مي كنند(همانطور كه گفتيم فلوتاسيون با سطح ارتباط دارد).
عمليات مختلف يك فرايند فلوتاسيون در ماشين فلوتاسيون انجام ميشود. براي ايجاد حبابهاي هوا از ورود مستقيم هواي تحت فشار ويا به هم زدن گلاب ويا هردو استفاده ميشود.
براي اتصال ذرات كاني به حبابهاي هوا، بايد يك لايه نازك آبران بروي سطح كاني ايجاد گردد،ضمن آنكه سطوح ساير كانيها بايد آبپذير باقي بماند تا جذب هوا نشود وبه محصول كف نيايد. نكته مهم فلوتاسيون در اين است كه ايجاد چنين شرايط فيزيكي وشيميايي سطحي توسط مواد شيميايي خاصي صورت مي گيرد. پس انتخاب تركيبي از مواد شيميايي مناسب براي هر كانسنگ مشخص قدم مهم واساسي فرآوري آن كانسنگ است.
از فلوتاسيون جهت فرآوري كانيهاي زيادي استفاده ميشود براي مثال ميتوان به كانسنگهاي سولفوري مس، سرب وروي(كالكوپيريت وگالن واسفالريت)،موليبدن،كبالت،فسفات،فلدسپار وذغالسنگ اشاره كرد اما بيش از همه از فلوتاسيون در فرآوري كانيهاي مسي/سرب/روي استفاده ميشود.
◄ مواد شيميايي مورد مصرف در فلوتاسيون:
● كلكتورها: مواد آلي قطبي هستند كه روي سطح كاني جذب شده وآنرا آبران ميكنند.
● تنظيم كننده ها: مواد شيميايي كه براي تنظيم محيط فلوتاسيون مانند ph بكار ميروند. (اسيدها وقلياها)
● فعالسازها: موادي كه ميتوانند شرايط جذب كلكتور را روي سطح كاني بهبود ببخشند براي مثال ميتوان به سولفات مس بعنوان فعال
كننده اسفالريت اشاره كرد.
● بازدارنده ها: مواد شيميايي كه ميتوانند مانع جذب كلكتور روي يك كاني شوند. مانند سولفات روي كه اسفالريت را در فلوتاسيون
گالن بازداشت ميكند(نكته:با اصطلاحات آشنا شويد).
● كفسازها: مواد آلي هستند براي ايجاد كف با خصوصيات مناسب(از نظر پايداري كف و. . . )بكار ميروند.
فرايند فلوتاسيون را ميتوان از ديدگاه هاي مختلفي مورد بررسي قرار داد. شيمي فلوتاسيون بحث مفصلي است كه از شيمي سطح كانيها،فصل مشترك فازهاي جامد،گاز ومايع، نحوه جذب كلكتور و. . . صحبت خواهد كرد.
ماشين هاي فلوتاسيون نحوه اختلاط مواد جامد با آب ومواد شيميايي ونحوه ايجاد حباب هوا وهمچنين ابعاد سلول فلوتاسيون را بررسي مي كنند كه جنبه مكانيكي فرايند فلوتاسيون را مطرح ساخته كه اينگونه مباحث منابعي براي طرح سئوال نبوده اند.
در اين گفتار سعي شد مقدمه اي از آنچه در فلوتاسيون مطرح است، بيان شود اما دورنماي مسير مطالعاتي ما براي تكميل بحث شامل بخش هاي زير است:
● بررسي شيمي سطح(در ارتباط با شيمي فيزيك) ومحيط سه فازي هوا-آب –جامد ونيروهاي اين محيط
● مباحثي درباره بار سطحي كانيها وپتانسيل سطح
● مواد شيميايي كه در فلوتاسيون بكار ميروند
● فلوتاسيون كاني هاي مختلف وشرايط آن
● سينيتيك فلوتاسيون